1894 Sapanca doğumlu. Millî Mücadele ve Cumhuriyetin ilk dönemlerinde çalıştığı şehirlerle ilgili eserler vermiştir.
1310’da (1894-1958) Sapanca’da dünyaya geldi. Babasının adı Mehmed, annesinin adı Gülperi’dir. Cenkcioğulları ailesine mensuptur. Âilesi 93 harbini müteakip Kafkasya’dan göç etmiştir. Soyadı Kanunu’ndan sonra “Savaşçın” soyadını almıştır. Lazca ve Gürcüce bilmektedir. Âlim, çalışkan, zeki ve iyi ahlâklı bir zât olduğu belirtilmektedir.
Millî Mücadele Dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında çalıştığı şehirlerde, şehirle ilgili eserler veren Muallim Sapancalı Hüsnü farklı eserlerinde Sapancalı H. Hüsnü, Sapancalı Hasan Hüsnü, Sapancalı Hüsnü ve Muallim Sapancalı Hüsnü ismini kullanmıştır. Hakkında yapılan çalışmalarda bu isimleri ayrı kişiler olarak değerlendirmişlerdir. Ancak yapılan araştırmalarda bu isimlerin aynı kişiye ait olduğu tespit edilmiş. Sapancalı H. Hüsnü, Sapancalı Hasan Hüsnü, Sapancalı Hüsnü ve Muallim Sapancalı Hüsnü aynı kişilerdir. Görev yaptığı Karaman ve Aksaray şehirleri üzerine yaptığı çalışmalar karanlıkta kalan pek çok hususun aydınlatılmasına vesile olmuştur..
Mercan İ’dâdîsi ve Mâliye Mektebi’nden 1329’da (1913) mezun oldu ve akabinde memuriyete başladı. Millî Mücadele yıllarında Adana Cephesi’nde Sinan Paşa’nın hizmetinde bulundu. Ayrıca Adana Adana Lisesi, Karaisalı Merkez Mektebi muallimlikleri ile Belemedik Hastanesi’nde çalıştı. Adana’dan sonra Karaman’a atandı.
1336-1337 (1920-1921) Sene-i Dersiyesi Sicil-i Ta’lim Varakası’nda Karaman İ’dâdî Mektebi’nde ulûm-ı riyâziye (matematik) dersi muallimi olarak geçmektedir.
Aynı zamanda hastanede memur olarak çalıştı. Hastanedeki vazifesini bıraktıktan sonra, bir müddet Karaman İ’dâdîsi’nde müdür muâvinliği yaptı.
Hüsnü Bey, daha sonra Konya [14 Teşrînisânî (Kasım) 1338 (1922)-20 Teşrînievvel (Ekim) 1339 (1923)] ve Niğde’de [1340-1342 (1924-1926)] görev yaptı. Ancak, Millî Mücadele Dönemi Konya öğretmenlerini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan Caner ARABACI, Hüsnü Bey’in 1337-1341 (1921-1925) tarihleri arasında Konya Sultanisi riyaziye muallimi olduğunu ifade etmektedir. Buradan Aksaray orta mektep müdürlüğüne atandığını belirtmektedir.
Aksaray Vilâyet Gazetesi’nde Hüsnü Bey’in Aksaray Orta Mektep Müdürlüğü görevine başladığına dair 19 Ekim 1926 tarihli bir haber yer almaktadır. Bu haberde Hüsnü Bey’in Niğde’den gelerek göreve başladığı ifade edilmektedir. Ayrıca Hüsnü Bey, Aksaray Kılıç Arslan Türbesi’ni anlatırken “Türbenin şekli umumisi Konya, Karaman, Niğde havalisinde gördüğüm Selçuk türbelerinin aynıdır.” şeklinde bilgi vermektedir.
1926-1929 tarihleri arasında Aksaray Orta Mektep Müdürü olarak görev yapan Hüsnü Bey, 7-16 Haziran 1928 tarihleri arasında Hasan Dağı’na muallimler, öğrenciler ve diğer katılımcıların da bulunduğu ilmî bir seyahat gerçekleştirmiştir. Bu seyahate ait teferruat, Aksaray ve çevresine ait tarihî, coğrafî bilgilerin de eklenmesiyle “Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan” adıyla Ağustos 1928 tarihinde kitap haline dönüştürülerek matbu Osmanlıca olarak bastırılmıştır.
Aksaray’da bulunduğu süre zarfında düzenli olarak yapılan konferanslara da konuşmacı olarak katıldı. Konferanslarından “Meslek” ve “Ulu Camindeki Kaçakçılık Hakkında” başlıklı olanları Aksaray Vilâyet Gazetesi’nde yayımlandı.
Afyon Orta Mektep riyaziye muallimliğinden (1929) sonra öğretmenliğe ara verdi, Ziraat Bankası İhtiyat Müdürlüğünde yevmiyeli memur olarak çalıştı.
1932 yılında tekrar öğretmenlik mesleğine döndü. 1937 yılında Kayseri Kültür Direktörü (Millî Eğitim Müdürü) olarak görev yaptı ve bu görevi sırasında Pazarören Köy Enstitüsü’nün kuruluş aşamasında İsmail Hakkı TONGUÇ ile birlikte çalışmalara katıldı. Daha sonra Ankara’nın değişik okullarında öğretmenlik yaptı. Burada aynı zamanda avukatlık mesleğini de icrâ etti.
4 Nisan 1955 tarihinde emekliye sevk edildi.
Sağlık sorunlarından dolayı doktorların tavsiyesi üzerine İstanbul’a taşındı. Küçükyalı’da ikâmet etmeye başladı. 5 Nisan 1958 Cumartesi günü geçirdiği kalp krizi neticesi vefat etti.
Âlim, çalışkan, zeki ve iyi ahlâklı bir zât olduğu belirtilmektedir.
İkisi Karaman ve biri Aksaray’a ait olmak üzere üç çalışması tespit edilmiştir. Hüsnü Bey’in görev yaptığı yerlerin sosyal hayatı, tarihî ve coğrafî konularına olan ilgisi Millî Mücadele Dönemi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında bu iki şehrin karanlıkta kalan pek çok hususunu aydınlatmaktadır.
Dr. Nevzat TOPAL tarafından Sapancalı Muallim Hüsnü (Savaşçın)’ nün yaşam öyküsü hakkında bir kitap yayınlandı. Muallim Hüsnü, aynı zamanda film yönetmeni Halit Refiğ’ in kayınpederidir.
Eserleri:
Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi Birinci Kitap, M., Süleymaniye Kütüphanesi, (1922 M./ 1338 R.), Kısmı: İhsan Mahvi, Eski Kayıt No: 77; Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi, Birinci Kitap, 1338 R./ 1922 M., (hzl: Dr. İbrahim Güler), TTK, Ankara 1993; Karaman Oğulları Hayat ve Vekâyi’-i Târihiyyeleri, Süleymaniye Kütüphanesi, Kısmı: İhsan Mahvi, Eski Kayıt No: 76. 1922; Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan, Aksaray Vilayet Matbaası, Aksaray 1928. (hzl: Dr. Nevzat Topal), Kömen Yayınları, Konya-2009.
Sapanca’lı Muallim Hasan Hüsnü’nün Eserleri
(1922M/1338 R), Karaman Ahval-i İçtimâiyye Çoğrafiyye ve Tarihiyyesi Birinci Kitap, M., Süleymaniye Kütüphanesi, Kısmı: İhsan Mahvi, Eski Kayıt No: 77.
(1993), Karaman Ahval-i İçtimâiyye Çoğrafiyye ve Tarihiyyesi, Birinci Kitap, 1338 R./1922 M., (hzl. Dr. İbrahim Güler), TTK, Ankara.
(1922), Karaman Oğulları Hayat ve Vekâyi’-i Târihiyyeleri, Süleymaniye Kütüphanesi, Kısmı: İhsan Mahvi, Eski Kayıt No: 76.
(1928), Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan, Aksaray Vilayet Matbaası, Aksaray.
(2009), Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan, Aksaray Vilayet Matbaası, Aksaray 1928. (hzl: Dr. Nevzat Topal), Kömen Yayınları, Konya.
Kaynak:
Sapancalı Muallim Hasan Hüsnü Savaşçın ve Eseleri
Uğur ERKAN (Karaman’ın sosyal hayatı, tarihî ve coğrafyasını kaleme alan eğitimci-yazar.)
Dergipark
İSAM
TRDİZİN