Sapanca’da muhtar olmak, bir toplumun dinamiklerini anlamak, liderlik etmek ve toplumun ihtiyaçlarına cevap vermek demektir. Bu, sorumluluk gerektiren bir görevdir ancak aynı zamanda büyük bir ödül sunar: İlçemizi daha yaşanabilir ve daha sürdürülebilir bir yer haline getirme fırsatı.
Osmanlı Devleti’nde köy ve mahalle yönetimi yerel düzeyde imamlar aracılığı ile gerçekleşiyordu. Fakat değişen ihtiyaçlardan dolayı ilk muhtarlık örgütü 1829 yılında II. Mahmut döneminde İstanbul’da kuruldu. İlk hukuki düzenleme ise 1864 Vilayet Nizamnamesi ile yapıldı.
O gün bugündür muhtarlık kurumuyla ilgili en can alıcı değişiklik 2012 yılında gerçekleştirildi. 12/11/2012 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanan 6360 sayılı Kanunla büyükşehir belediyesi sınırları mülki sınır olarak genişletildi, böylece köylerin tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleye dönüştürüldü. İşte o tarihten sonra Sapanca 29 muhtarlıktan oluşan idari bir yapıya dönüştü.
Kurumlar ihtiyaç halinde kurulur, gerekli görüldüğünde reforme edilir ve işlevini tamamladığında ise ilga edilir. Bu durum devletin yönetim programındaki pratiklerle yakından ilgilidir. Her kurumda görülebilen bu husus muhtarlık kurumu nezdinde de özellikle dijital devrim ve internet teknolojilerinin sağladığı olanaklar sebebi ile tartışılmaktadır.
Biz bu tartışmalara girmeden, 31 Mart tarihinde yapılacak olan yerel seçimlerde başkanlık sistemi ve yerinden yönetimin önem kazandığı günümüzde, önemli bir tampon mekanizması görevini halen sürdüren muhtarlık geleneğinin tarihsel, hukuksal ve konjonktürel değişimlere paralel olarak tartışmak yerine, üstlendiği misyon ve sorumluluk açısından kamuoyunun dikkatini çekmek ve Sapanca’da muhtarlık uygulamaları hakkında Sapanca INFO okurları ile hasbihal etmek istedik.
Mahalleler toplumun en küçük yaşam alanını ve yerel yerleşim birimini, muhtarlıklar da toplumun bu düzeydeki siyasal hatta hukuksal alanını oluşturur.
Osmanlı Adliye Nazırı Hasan Fehmi Paşa, bir seyahati esnasında yöreden geçerken, yöre halkının camii talebi üzerine 1885 yılında Hasan Fehmi Paşa adıyla anılan camiyi yaptırmış, cami arsası da köy kurucusu ve ilk muhtarı Shapli Muhtar Ahmet tarafından vakfedilmiş. Tespit edebildiğimiz kadarıyla “Shapli Muhtar Ahmet” Sapanca ovasının ilk muhtarıdır.
O gün bugündür muhtarlığa ilişkin şartlar birçok kere değişse de 2012 yılında yapılan düzenleme günümüzde geçerliliğini korumaktadır.
Bu kanunla beş yüz nüfuslu bir mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilmektedir. Muhtarların görev süreleri belediye seçimleri gibi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Ayrıca mahalle yönetimine verilen görevlerin çoğunluğu muhtar tarafından tek başına yerine getirilmektedir. Muhtarlar görev ve yetkilerinin çoğunluğunu 4541 sayılı Kanundan alır.
Devlet yönetiminin en küçük biriminin mahalle temsilcileri olan muhtarlar olduğu bilinir. İşte bu yüzden 7 Haziran 2015 yılındaki yerel seçimler öncesinde siyasi partilerin etkisiyle muhtarlar öne çıkmaya başladı. Bu konuda en kayda değer gelişme ise; ilki 27 Ocak 2015’te 17 ilden toplamda 406 köy ve mahalle muhtarının katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde gerçekleştirilen toplantıdır. Daha sonra 17 Şubat’ta ikincisi düzenlenen toplantı yıl içerisinde de sürdürülmüş ve muhtarlarla toplam on altı toplantı gerçekleştirilmiş.
Toplantıların her birinde benzer konu başlıklarıyla muhtarlara seslenen Cumhurbaşkanı Erdoğan, devletin en küçük temsilcileri olduklarını muhtarlara hatırlatmıştır.
Konuşma metinlerinin her birinin ortak söylemi ise “demokrasinin mahallede ve/veya köyde başladığı, mahalle ve köy için muhtar ne anlama geliyorsa cumhurbaşkanının da ülke için o anlama geldiği, mahalle/köy muhtarlarının sorumluluk alanlarındaki her bir hane hakkında bilgi sahibi olmalarının beklendiği” şeklindedir.
Sapanca Belediyesi bu vizyon ile ilçede görev yapan muhtarların işlerini daha hızlı ve rahat görebilmeleri için 2019 yılında Belediye binasının giriş katında “Muhtarlık Hizmet Bürosu” nu hizmete açtı.
Yine aynı vizyon ile Sapanca Belediyesi, “Her mahalleye yeni muhtarlık binası” sloganıyla örnek muhtarlık binaları inşa etti.
Peki 29 muhtarımız boş mu durdu? Tabii ki hayır. Onlar da bugünün ve yarının muhtarlığının, mühür ve imza muhtarlığı olmadığının farkında idiler. Modern muhtarlığın afet yönetiminden, uyuşturucu ile mücadeleye, vatandaşın talep ve beklentilerinin karşılanmasından merkezi idareye yol gösteren, demokrasinin en belirgin özelliği olan halk iradesinin yönetime yansımasına aracılık eden bir kurum anlayışını temsil etmek olduğunun farkındalığı ile “Sapanca Muhtarlar Derneği” ni kurdular.
Sonuç olarak;
Dünyada yaşanan gelişmeler, her geçen gün çeşitlenen bilgi kaynakları ve bu bilgilerin uygulanması ile bunların değişimden etkilenerek beklentileri farklılık gösteren insanlar… Bu insanlara kamu hizmetlerini sunmakla görevli yerel yönetimler… Hizmetlerde etkinliğin ve verimliliğin mümkün olduğunca yerel boyutta sağlanması…
Yeni seçilecek olan muhtarlarımıza Sapanca’nın daha yaşanabilir bir ilçe olmasını sağlamak için Mahalle Sakinlerinin Temsilcisi Olarak Görev Yapmak, Yerel İhtiyaçları Belirlemek ve Önceliklendirmek, Toplumsal Dayanışmayı Artırmak, Çevre Duyarlılığını Artırmak, Mahalle İçi Hizmetleri Yönetmek ve Denetlemek, Kamu Kurumlarıyla İş Birliği Yapmak, Doğal Felaketlere Hazırlık yapmak için ciddi sorumluluklar düşmektedir.
Şimdiden hepsine görevlerinde başarılar dileriz.
Kaynak
Mahalle Muhtarlığının Sosyal Devlet Kapsamında Yeniden Düzenlenmesi Gereği
Mahalleye Dönüşen Köylerin Muhtarlarının Hizmetlerde Etkinlik ve Verimliliğe İlişkin Algısı: Muğla Deneyimi
Muhtarlar ve Topluluk-Temelli Afet Yönetişimi
Mahalle Muhtarlığı Hukuksal Ve İşlevsel Analizler
Sapanca’da Muhtarlık Hizmet Bürosu Açıldı
Her Mahalleye Yeni Muhtarlık Binası