Sakarya ilinin Kafkas, Balkan ve Rumeli’den gelen göçlerle sahip olduğu zengin kültürel yapısı mutfak kültürüne de yansımıştır.
Toplumun kimliğini somutlaştırması sebebiyle yemek, o toplumun tarihini ve mutfak kültürünü analiz etmenin bir yoludur. Bu açıdan bakıldığında Sakarya’ya, tarih boyunca Bitinya, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu gibi medeniyetlerin egemen olması, mutfak kültürünün çeşitlenmesine neden olmuştur. Çeşitli kültürlerin harmanlanıp ortak bir mutfak kültürü haline gelmesi Sakarya’da kendine has bir mutfak ortaya çıkarmıştır. Bu yönüyle Sakarya mutfağı Türkiye’nin önemli mutfakları arasında yer almaktadır. Bugün, Anadolu-Türk mutfak kültürü ve muhacirlerin mutfak kültürü, Sakarya mutfağını oluşturmaktadır.
Sakarya mutfağını oluşturan alt kültürler ise; Manav Mutfak Kültürü, Kafkas Mutfak Kültürü, Balkan Mutfak Kültürü ve Karadeniz Mutfak Kültürüdür. Sakarya’nın sahip olduğu yerel gıda ürünleri ve farklı etnik grupların etkileşimi beraberinde yörede kendine has mutfak kültürü ortaya çıkarmaktadır. Diğer yandan Bulgaristan’dan Sakarya’ya Göç Eden Türklerin Geçmişten Günümüze Mutfak Kültürü Sakarya’nın coğrafi ve iklimsel özellikleri, ilin üretim verimliliğini arttırmakta ve mutfakta kullanılan gıda ürünlerini nicelik ve nitelik açısından çeşitlendirmektedir. Bu sayede geliştirilen yeni tatlar, yöre mutfak kültürünün bugünkü haline gelmesini sağlamaktadır. Yöre mutfağı genellikle tahıl, çeşitli sebzeler ve bir miktar etle hazırlanan sulu yemeklerden oluşmaktadır. Ayrıca yörede zeytinyağlı yemekler, hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlardan hazırlanan yemekler de sıklıkla tüketilmektedir. Yöre mutfağında pekmez, yoğurt, bulgur gibi sağlıklı yiyecekler de sevilen yiyecekler arasındadır.
Sakarya’da ekonominin gelişmiş olması mutfak çeşitliliğini doğrudan etkilemektedir. Sakarya’da tarımsal üretimin yanı sıra sebzecilik, meyvecilik ve hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Ayrıca tarihte Osmanlı Saray Mutfağına, Sakarya ve çevresinden ürünler gönderilmesi, yörenin zengin ürün çeşitliliğini kanıtlar niteliktedir. Sakarya mutfağı, ürün çeşitliliğinin yanı sıra damak tadına uygunluk yönünden de birçok yemek ve yiyecek türü barındırmaktadır.
Adapazarı’nda Islama Köfte, Kazımpaşa Köftesi, Çerkez Tavuğu, Abhaz Pastası; Taraklı’da Köpük Helvası, Uhut Tatlısı; Pamukova’da Cevizli Ezme, Çizleme; Kaynarca’da Dartılı Keşkek, Tarhana Çorbası, Kabak Tatlısı; Sapanca, Karasu, Kocaali, Hendek, Akyazı ilçelerinde deniz ve tatlı su balığı çeşitleri gibi yemek ve yiyecekler; gıda ürünleri kapsamında ise kabak, ayva ve patates Sakarya’nın simgesel gıdaları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu lezzetlerin yanı sıra ekmek ayvası ve kiraz ile Geyve; üzüm ve kavun ile Pamukova; ceviz ve enginar ile Taraklı; fındık ile Karasu, Kocaali ve Karapürçek; erik ve elma ile Sapanca; karalahana ile Kaynarca; mısır ile Söğütlü ve Ferizli ön plana çıkmaktadır.
Sakarya’da belirli özel günler, kutlama ve törenler ayrı bir anlam ya da kutsallık taşımaktadır. Bu özel günlerde gündelik yemeklere göre daha fazla zaman ve emek harcanmaktadır. Sakarya’da düğünlerin vazgeçilmezi keşkektir. Düğünlerin yanı sıra ağır, hatırlı misafirler için de keşkek yapılmaktadır. Yurdumuzun pek çok yerinde yapılan keşkeği Sakarya için özel yapan üzerine dartı dökülerek servis edilmesidir. Çeşitli eğlencelerle kutlanan Hıdrellez için, dolmalar, sarmalar, börek-çörek gibi kuru yiyecekler hazırlanıp mesire yerlerine gidilmektedir. Recep, Şaban ve Ramazan aylarında yapılan lokma, reçel, pekmez gibi yiyecekler hem komşulara dağıtılmakta hem de ev halkı tarafından tüketilmektedir.
“Sakarya Mutfağı ve Mutfak Kültürü” blog yazımız için Şef Hatice AKMAN, özellikle koronavirüsle mücadelede ettiğimiz günlerde Sakarya’nın meşhur Bal kabağı ile yapılan, bağışıklığımızı güçlendirerek içenlere fayda sağlayabilecek Vitamin Deposu Bal kabağı Çorbası tarifini Sapanca INFO okurları için paylaştı.
Kaynak
Dergipark