Sapanca’da yaşayan laz ve gürcü halkının evlerinde akşam sofrasında turşu kavurması, karalahana (luqu), mısır ekmeği varsa o sofra değil adeta ayin yapılan bir mabet halini alır.
Lahana yemeğini sen yedun mi yedun mi
Yemeğe başlamadan bismillahi dedun mi
Lahana lahanasın kazanda kaynayasın
Seni çok seviyorum kapkara lahanasın
Evlerunin önünde kara kara lahana
Biberli eyle oni yak koy oni sahana
Lahana lahanasın kazanda kaynayasın
Seni çok seviyorum kapkara lahanasın
Rahmetli Erkan OCAKLI Lahana Disco albümünü çıkardığında kaseti satış rekorları kırmıştı. Nasıl rekor kırmasın ki Karadeniz insanı için hamsiden sonra en çok en değer verilen yemek Karalahana dır. 93 harbinden sonra Sapanca’ya yerleşen Laz ve Gürcü halkları içinde durum çok farklı değildir.
İçerdiği zengin C vitamini ile çeşitli flavonoidler ve polifenoller sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirip vücuttan zararlı toksinlerin atılmasına yardımcı olması pek dikkate değer konu değildir Karalahana sevdalıları için. Çünkü Karalahana sevdası asla pazarlık konusu olmayıp şartlara bağlı da değildir.
Aslında Karalahana dediklerine bakmamak gerekir, rengi koyu yeşildir. Karalahana denmesinin sebebi kesin olarak bilinmesede sarma yapımında sıkça kullanılan beyaz lahanaya nispet de olabilir.
Eski Yunanlılar “yenilebilen sebze” lerin hepsine lahana derlermiş. Lazlar ise bu yeşil yapraklı sebzeye luqu veya lu, Gürcülerde pancar, mancar, pezük, şaviphali gibi isimle anarlar. Kıymetini bilenler içinde onun adı Karadeniz Gülü dür.
Karalahana, turpgiller ailesine ait olup kalın damarlı ve yüzey yaprağı geniştir. Yaprakları beyaz lahanaya oranla daha koyudur. Ülkemizde Sapanca’dan Doğu Karadeniz bölgesine kadar alanda sıklıkla yetiştirilir. Dünya da ise Uzak doğu ülkelerinden Asyalılar daha fazla yetiştirir ve tüketir. Hem pişirilmiş hem de çiğ olarak tüketilebilen, vitamin ve mineral açısından oldukça güçlü bir besindir.
Sapanca’da bolca bulunan güneş, su ve nemli toprak sayesinde bahçesi olan her evde yetiştirilen Karalahana, bütün sene ürettiği taze yaprakları ile hane halkı için veli nimettir. Yaz – kış mutfaklardan eksik olmayan Karalahana nın kızartması, çorbası, salatası, turşusu birde sarması yapılır ki tadı diller destan.
Kışın soğuğa dayanıklı ve kar altında yaşayabilen, bir taş üzerindeki bir avuç toprak içerisine köklerini salabilen, kenar yaprakları kırılıp alındığı zaman içten tekrar yaprak vererek büyüyebilen bereketli ve Laz ve Gürcü insanı gibi her engeli aşabilen bir bitkidir.
Karalahana, bahçedeki tavuklardan ahırdaki büyükbaşlara kadar bir çok canlının nasibidir. Az emek çok fayda demek iken birde üstün tıbbi yetenekleri keşfedildi.
Karalahana, uzman kişilerin bol bol tüketmesini önerdiği faydalı besinler arasında ilk beşe girebilir. C vitamini bakımından zengin olduğundan kanserli hücrelerin artışının önüne geçer. Ayrıca kan yapıcı özelliği sayesinde de kansızlık hastalığının önüne geçer. Yapılan araştırmalarda haftada iki defa tüketilirse kasları güçlendirir. Alternatif tıpta da sıklıkla kullanılır.
Sapanca’da yaşayan laz ve gürcü halkının evlerinde akşam sofrasında turşu kavurması, karalahana (luqu), mısır ekmeği varsa o sofra değil adeta ayin yapılan bir mabet halini alır.
Karalahana, Karadeniz Bölgesinde Rus işgalinde ve Kurtuluş Savaşı sırasında temel besin kaynaklarından biri idi. Yine ikinci dünya savaşı sırasındaki zor günlerde açlığına çare oldu. Öyle ki her fakirlik dönemlerinde insanların en kolay olarak ulaştıkları adeta kutsal bir sebze olsa da bazıları hem sevmedi hem de bazı iddialar ortaya atarlar.
Karalahana Guatr hastalığına sebep oluyormuş!
Çok sık yenildiği zaman bu hastalığı neden olduğu söylenir. Ancak günümüzde hem iyotlu tuzların çıkması hem de yeme sıklığının azalması bu iddiayı ortadan kaldırmıştır.
Karalahana gaz yaparmış!
Gaz yapan karalahana değil yemeğin içerisinde kullanılan barbunyadır.
Pişerken kötü kokarmış!
Bazı yörelerde Karalahana yemeği pişirilirken içerisine iç yağı konuluyor. Dolayısıyla bu ağır koku bu iç yağı kokusudur. Taze Karalahana nın kokusu güzeldir ancak uygun koşullarda saklanmaz ise zamanla kötü kokar.
Karalahana ile İlgili Sizinle İlginç Haberler Paylaşmak İsteriz
– Sapanca Kurtköy ceviz festivalinde en güzel Karalahana ve en güzel Mısır ekmeği yemeği yarışları yapıldı!
-Almanya’nın Oldenburg Belediyesince geleneksel olarak 61 yıldan bu yana her yıl düzenlenen “Karalahana Kralı” etkinliğinde ilk kez Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Hüseyin Avni Karslıoğlu, “Karalahana Kralı” seçildi.
-Ordu’nun Kumru ilçesinde aile kabristanlığındaki bir mezara “Rahmetli çok severdi” diye mezarına Karalahana ektiler!
-Şırnak’ın Güçlükonak İlçesi Boyuncuk Ortaokulu 8’inci sınıf öğrencileri Karalahana tozundan mürekkep elde ederek TÜBİTAK’ın düzenlediği ‘Bu Benim Eserim’ projesinde kimya alanında birinci oldular.
-Koronavirüse karşı koruyucu özelliği var! Karalahanaya yoğun ilgi!
Kaynak
1) Sapanca.Com.Tr
2) Hürriyet Gazetesi
3) Ordu Postası
4) Sondakika.com
5) Mynet
6) Mula (Alazlı) Köyü Blog Sitesi
Not: Bu sitedeki sağlık ile ilgili bilgiler tavsiye niteliğinde olup tedavi amaçlı değildir. Sağlık sorunlarınız için mutlaka bir doktora danışın. Doktora gitmeden, internet üzerinden elde edilen bilgilerle kendi kendini tedavi doğru bir yöntem değildir. Buradaki bilgiler bilgilendirme amaçlıdır ve bir hastalığı teşhis amacı gütmemektedir.