Ayaş-Sapanca arasında İpekyolu Turizm Koridorunda bulunan Sakarya iline bağlı AKYAZI ilçesi, Sapanca’ya sadece 42 km.
Marmara’nın en gözde şehirlerinden Sakarya’nın ilçesi Akyazı, D140 Karayolu, E-80 Otoyolu üzerinden İstanbul’a 170 km. Kocaeli’ ye 67 km. Ankara’ya 298 km. Sapanca’ya sadece 42 km. mesafe uzaklıkta yer alır.
Daha önce ziyaret edenlerin mutlaka tekrar tekrar ziyaret ettiği, Ulaşım bakımından oldukça kolay bir konumda olan Akyazı Kuzey Marmara Otoyolu’nun da tamamlanması ile daha da kolay bir konum haline gelerek hafta sonlarında kısa tatil kaçamağı arayıp şehir gürültüsünden uzaklaşmak isteyenlere sessiz sakin bir hafta sonu sunuyor.
İlkbaharı Yaz’ı, Sonbaharı, Kış’ ı ile 4 mevsimi ayrı güzellikte olan bu şirin ilçe yemyeşil dokusuyla etrafı çepeçevre sarılı dağları ve yayları arasında bulunuyor.
Tertemiz havası, yemyeşil doğasında çam ağaçları, kuş cıvıltılarıyla baş başa kalmak isteyenlerin vazgeçilmezi olan Akyazı misafirperver ve cana yakın halkı ile her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.
73 mahallesi ve 2019 verilerine göre 90.362 nüfusa sahip Doğa, Tarım ve Turizm diyarı Akyazı Termal kaplıcalarıyla, Sağlık Turizminde şifalı doğal kaynak suları ve Maden suyu ile Ülkemizde önemli bir yere sahip.
Akyazı’nın yemyeşil ormanları arasında tertemiz havasıyla Buz gibi doğal kaynak sularında yetişen Alabalıklarını da unutmamak lazım. İlçedeki tüm alabalık çiftlikleri eşsiz doğal güzellikte manzaralı mekânlarda yer alıyor. Yine bu mekânlarda usta ellerin aşçılığında pişirilerek ilçeye gelen misafirlerin damak tadına sunuluyor.
İlçenin en önemli geçim kaynakları arasında tarım ve hayvancılık arıcılık, ipekböceği yetiştiriciliği yer alıyor. Akyazı’nın verimli topraklarında mısır, fındık, kabak, patates, buğday, pancar, yaban çileği en çok üretilen ürünler arasında. Son zamanlar da Seracılığa verdiği önem kıymetin karşılığında Akyazı 65 bin metrekare kapalı alanı sahip Türkiye’deki en büyük sera yatırımlardan birini aldı.
Akyazı’nın büyüme ve gelişme azmi sadece tarımda değil büyük ve küçük sanayide de kendini gösteriyor. Sanayi alanları ilçenin yerleşim bölgelerinden uzakta Küçücek ve Kuzuluk mahallelerinde yer alırken Sanayi de sektöründe önemli yeri olan bu fabrikalar tüm ilçenin hatta şehirdeki iş istihdamının büyük yükünü alıyor.
Doğal güzelliklere ve yemyeşil bitki örtüsüne sahip bu İlçeye her geldiğinizde sürekli olarak yeni bir şeyler keşfediyor ve bir şeylerin güzelleştiğini görebiliyorsunuz. Küçük değişikliklerin bile hemen fark edildiği bu yer Sakarya’nın en büyük ilçesi olmasına rağmen buraya yaşayan insanların çoğu birbirini tanıyor. Çarşamba günleri İlçe halkının haftalık alışverişini yapmak ve dostlarıyla bir araya gelerek hasbihal etmek için seçtiği gün olduğundan ilçe merkezinin en kalabalık günü.
Akyazı Gazi Süleyman Paşa camii İlçe halkının günün her vaktinde sıcacık çaylar eşliğinde en çok buluştuğu önemli noktalar arasında yer alıyor. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye’de yapılmış en büyük 3.camii olan bu Camii İlçe merkezinin en gösterişli yapısı ve Akyazı’nın en önemli simgesi.
Bu cami önünde her yıl birçok etkinlik düzenleniyor. İlçeye misafir olarak geldiğinizde bu etkinliklerden birine denk gelirseniz sakın kaçırmayın. Birbirinden harika sürprizler, konuklar, organizasyonlar, sizleri bekliyor olacak.
İlçe nüfusunun çoğu yerli olmasına rağmen hemen her kesimden insan var. Lazı, Çerkezi, Abazası, Gürcüsü, Kürdü, Türkü, Macırı hep bir arada birlik ve beraberlik içerisinde yaşıyor. Akyazı’nın halkı genelde ilçeye gelen misafirlere sıcakkanlılıkla ve misafirperverlikleriyle yardımcı olmaya çalışıyorlar.
İlçedeki tüm kamu binaları Akyazı’da ilk defa misafir olarak gelenlerin bile kolaylıkla bulabileceği konumda ve ulaşılabileceği noktalarda yer alıyor. Belediye Binası, Kaymakamlık, Ticaret Borsası, Adliye, İtfaiye, Emniyet ve Jandarma, Zabıta, Vergi Dairesi, Müftülük, Halk Eğitim Müdürlüğü, Sosyal Gelişim Merkezi binaları ve Akyazı’nın tarihi geçmişi en köklü ve okulları ilçe merkezinde halk ile iç içe ve yan yana hizmet veriyor.
Akyazı’yı da içine alan Sakarya Bölgesi, üzerinde yaşayan topluluklara bağlı olarak sırayla Misya ve Bitanya adlarını aldı.
Bitinya Dönemi
Akyazı’yı da içine alan Sakarya Bölgesi, üzerinde yaşayan topluluklara bağlı olarak sırayla Misya ve Bitanya adlarını aldı. Bu adlardan en uzun ömürlüsü M.Ö. IX. yüzyıldan M.S. N. yüzyıla kadar varlığını koruyabilen “BİTİNYA” idi.Bitinler, Bedrikler ve Moriondinler’in kaynaşmasından meydana gelmiş bir toplumdur. Tarihçi Heredotes, Bitinlerin Trakyalı olduğunu ileri sürer.Bitinya, Lidya kralı Krosos’un tümüyle eline geçmiş ise de M.Ö. 546’da Lidyalıları yenilgiye uğratan Pers Kralı II. Kiros, bu bölgeyi de topraklarına katmıştır. M.Ö. 334-332’de Pers ordularını arka arkaya yenilgiye uğratan Makedonya kralı Büyük İskender, Bitinya topraklarına da egemen oldu. Bu bölge M.Ö. 282’ye kadar İskender’in komutanlarının eline kaldı. Roma orduları M.Ö. 85’de Sakarya bölgesine girdi. Bitinya kralı IV. Nikonedes, Roma’nın bir uydusu durumuna düştü. Sakarya bölgesi daha sonra Roma’nın Bitinya Pontus eyaleti içinde yer aldı.
Roma Dönemi
Roma’nın ilk egemenliği döneminde Bitinya’nın Akyazı kesimi Balat krallıklarının elindeydi. Balat kralı Amintos’un M.Ö. 27’de ölümünden sonra bu bölge Roma’nın bir uydusu durumuna düştü.
Bizans Dönemi
Bizans döneminde, kuzey Sakarya’nın doğusu (Akyazı, Karasu, Hendek) Regio Tersia adıyla anılmaktaydı. Bugün Akyazı’dan Sakarya’ya giderken E-5 karayolu sol kıyısında bulunan Küçük Esence (Tersia-i Sagır),Büyük Esence (Tersia-i Kebir)yerleşim yerleri bu gün toprak altında kalmıştır.395’de imparatorluk Doğu ve Batı Roma olarak ikiye ayrılınca, Sakarya bölgesi, Doğu Roma (Bizans) içerisinde yer almıştır.
Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar Dönemi
Bu bölge Malazgirt savaşından bir yıl sonra Artuk Bey tarafından Selçuklulara kazandırıldı(1072). Fakat Alparslan’ın ölümü üzerine Artuk Bey geri çağırıldı. Bu yüzden Sakarya bölgesi tekrar Bizanslıların eline geçti. Fakat Kutalmış oğlu Süleyman Bey tarafından 1075’ten sonra tekrar ele geçirilmiştir. IV. Haçlı seferinde (1204) Haçlılar İstanbul’da Latin împaratorluğu kurdular, İznik’e kaçan Bizans İmparatoru Eleksios’un damadı Thedoros Laskaris burada imparatorluğu ilan etti. Bu dönemde Sakarya ve yöresi İznik-Bizans imparatorluğu sınırlan içinde kaldı. 126l’de Latin İmparatorluğu yıkılınca, Sakarya yöresinde yönetim gevşedi. Bizanslı Valiler yarı bağımsız bir duruma geldiler.
Akyazı’nın Fethi
Akyazı’nın fethi konusunda değişik tarih kitaplarında şöyle anlatılmaktadır:
1-Osman Han Hazretleri dahi işbu muvaffakiyet-i celileden sevinerek azimetle Kara nikin, Akhisar, Kuyucak ve Ehiyazi (Akyazı) ve Kocaeli kıtasını zaptetmiştir.
2-Biz gelelim geriye Bu taraftan Konuralp, Gazi Rahman ve Akçakoca ittifak ettiler ki, her taraftan yürüyelir, Konuralp, Gazi Rahman, Akçakoca yazı Ovasını, Korurapa’yı (Düzce), Bolu’yu ve Mudurnu ellerini fethettiler.
3-Bu bab onu beyan eder ki Osman Gazi, oğlu Orhan Gazi’yi Akyazı’ya ve Kocaeli’ne süratle gönderdi, onu bildirir. Konuralp zaman zaman çıkar Akyazı’ya hücum ederdi.
4- 717-1317’de Padişah Şehzade Orhan’ı gazaya Serdar edip harp, darp, tedbir ve güzel sevk ve idare ile Çişkara Kalesi, Sofuağzı Kalesi, Kartekin Katesi, Akyazı Nahiyesi, Kocaeli vilayeti ve Konurpay Kalesini fethetti.
5-Konuralp, Akyazı ile Konrapa ve Akova’nın beri tarafından Sakarya Nehrinin iki tarafındaki kaleleri Rumlardan aldı.
6- O sırada Sakarya Nehri ile paflagonya denilen Kastamonu havalesindeki Candaroğulları Beyliği arasında bulunan arazide Umurhan Beyliği vardı SAKARYA ‘nın doğusunda bulunan Akyazı’nın zaptı, o zamana kadar yalnız Bizanslılarla mücadele eden Osman Gazi’nin ilk defa olarak bir türk beyliğine tecavüz etmesi demektir Osmanlı istilasına uğramış olan Umurhan Hükümetinin peyitattı Göynük kasabasıdır.
Osmanlı Dönemi
Kanuni Sultan Süleyman’ın oğulları Selim ve Beyazıt zamanında başlayan taht kavgaları, Selim tarafını tutan kapıkulu ile Beyazıtı tutan tımarlı sipahiler arasında çıkan kanlı çatışmalar yöre halkı üzerine derin izler bırakmıştır. Yine bu bölgede çıkan suhte(softa) ayaklanmaları yüzünden Akyazı ve çevre halkı çok zarar görmüştür.
İdari Bölüm
Yapılan araştırmalara göre 1535’te Akyazı. Adapazarı nahiyeleri Sapanca kazasına bağlı idi. Fakat 1546 da Adapazarı, Akyazı nahiyesine bağ idi. Akyazı nahiyesi de Sapanca kazasına bağlı idi. Sakarya yöresi, Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönem ve 1831 Osman nüfus sayımında Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaletine bağlı Kocaeli Livası içinde yer almaktaydı. 1846 devlet salnamesinde. Kocaeli Livasının bu dönemde Kastamon eyaletine bağlı okluğunu kaydetmektedir. 1867 Vilayet nizamnamesinde. Kocaeli Sancağı’nın Hüdavendigar (Bursa) vilayetine bağlanmıştır (1878). Devlet salnamesine göre Adapazarı ve Geyve’nin İzmit mutasarrıflığın bağlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönemde İzmit mutasarrıflığı da doğruda İstanbul Zaptiye Müşirliğine bağlı idi 1892 Devlet Salnamesi. Kocaeli sancağının bağımsız bir sancak olduğunu belirtmektedir . Bu dönemde Adapazarı. Geyve ve Kocaeli bağımsız sancağa bağlı idi . 1899 Devlet salnamesine göre ise, Kocaeli bağımsız sancağına bağlı Adapazarı’nın nahiyeleri şunlardır: Nevs-i Adapazarı. Sapanca, Akyazı, Hendek Adapazarı, 1892 ile 1899’daki idari bölüm yerini. 1916 ve 1920 yıllarında da korudu. Akyazı, 1944 yılında çıkarılan bir kanunla Kocaeli vilayetine bağlı bir kaza oldu. 1954’te Sakarya’nın vilayet olması sebebiyle de Sakarya’ya bağlandı .
Milli Mücadelede Akyazı
Düzce ayaklanmasının başladığı günlerde verilen bir emirle Adapazarı yöresine çağrılan Çerkez Ethem,çeşitli işleri dolayısıyla ancak Mayıs ayı sonlarında bu emre uyabildi .Yüzbaşı Mesut Bey komutasındaki çeteler de O’na yardımcı olmak üzere ikramiye üzerinden Sapancan’ın batısına ilerleyerek isyancıları yandan sıkıştırdılar. Çerkez Ethem güçleri 23 Mayıs 1920 akşamı Sapanca ve Adapazarı’nı çatışmasız ele geçirdi .24 Mayıs’ı Adapazarında geçiren Çerkez Ethem oradan Akyazı’ya geldi. Akyazı halkı Onu kurtarıcı gibi karşıladı. Çerkez Ethem Akyazı Kuvay-i Milliye düşmanı olarak gösterilen bir vatandaşı idam ettirdiği ve daha sonra Pazarköy’e geldiği burada 3 gün kalıp at ve silah temin ettiği akabinde katılmaları kabul ederek Hasan Bey köyüne geçtiği oradan Beynevit yolu ile hendek ilçesine geçtiği o günleri yaşayan kimselerin verdiği bilgilerden anlaşılmaktadır.